سال ۲۰۲۰ بیش و پیش از هر چیز، به دلیل ویرانگری‌های ناشی از کووید-۱۹ در جهان، در خاطره‌ها باقی خواهد ماند.

اما طبق تازه‌ترین داده‌های اقلیمی، این سال می‌تواند به عنوان گرم‌ترین سال نیز ثبت شود. پیش از این، رکورد گرم‌ترین سال جهان، به سال ۲۰۱۶ تعلق داشته است. میانگین گرمای جهان در سال جاری تاکنون، به میزان گرما در سال ۲۰۱۶ بسیار نزدیک بوده است.

دکتر زیک هاوسفادر، اقلیم‌پژوه و رییس بخش اقلیم و انرژی در مؤسسه «برک ترو اینستیتوت» کالیفرنیا، در مصاحبه با ایندیپندنت گفت: میزان گرمای سال ۲۰۲۰ و ۲۰۱۶ تاکنون خیلی شبیه هم بوده است. با اندکی بالا یا پایین‌شدن گرما در ماه دسامبر، ممکن است گرمای امسال اندکی بیشتر یا کمتر از آن سال شود.

چندین پژوهشگاه مختلف در جهان، تغییرات سالانه میانگین گرمای زمین را رصد می‌کنند. در اروپا مرکز هدلی در سازمان هواشناسی بریتانیا و مرکز خدمات تغییرات اقلیم کوپرنیک در اتحادیه اروپا، دمای زمین را ضبط و ثبت می‌کنند.

به گفته دکتر هاوسفادر، طبق تازه‌ترین داده‌های رسیده از این مراکز «تا اندازه‌ای محتمل است سال ۲۰۲۰ رکورد گرم‌ترین سال را از آن خود کند.» او افزود، ممکن است طبق برخی از این مجموعه‌داده‌ها، سال ۲۰۲۰ عنوان گرم‌ترین سال را از آن خود کند یا با سال ۲۰۱۶ برابر شود یا پس از آن در جایگاه دوم قرار گیرد.

از نظر اقلیمی، اینکه عنوان گرم‌ترین سال، در نهایت به کدام یک از سال‌های ۲۰۲۰ یا ۲۰۱۶ تعلق می‌گیرد، نکته فرعی است. آنچه اهمیت دارد، روند درازمدت و سازگاری آن با الگوهای ما برای گرمایش احتمالی آینده است.

او می‌گوید: «در مورد قطب‌شمال با «کمبودِ داده» مواجه هستیم و تفاوت این گروه‌ها بیش از همه در چگونگی رفع مشکل کمبود داده‌هاست.»

در رصد دمای روزانه، در برخی از دورافتاده‌ترین بخش‌های اقیانوس منجمد شمالی، کمبودهایی در داده‌ها وجود دارد که ناشی از نبود ایستگاه‌های هواشناسی در این مکان‌هاست. دکتر هاوسفادر می‌گوید نحوه رفع این کمبود در سازمان‌های تحقیقاتی مختلف، اندکی با هم تفاوت دارد. این تفاوت سبب می‌شود مجموعه داده‌های آنها در مورد گرمای زمین، اختلاف‌هایی بسیار جزئی با هم داشته باشند.

او افزود: «احتمال دارد این پژوهشگاه‌ها در نیمه نخست ژانویه، نتایج‌ خود را برای دمای سال ۲۰۲۰ اعلام کنند.»

او می‌گوید که حتی اگر عنوان گرم‌ترین سال هم به سال ۲۰۲۰ تعلق نگیرد، به این نکته خدشه‌ای وارد نمی‌شود که جهان همچنان در حال گرم‌شدن است: «پیش‌بینی ما این است که هر سه تا پنج سال، رکورد گرم‌ترین سال زمین تغییر کند. بنابراین با وضعیت غیرمنتظره‌ای مواجه نیستیم.»

اما عجیب این است که با وجود برقراری وضعیت معتدل لانینا در سال ۲۰۲۰، دمای آن به اندازه سال ۲۰۱۶ یا بیشتر از آن شده و گرم‌ترین وضعیت را در ال‌نینو ثبت کرده است.»

ال‌نینو و لانینا، رویدادهای آب‌وهواییِ دوره‌ای طبیعی و بخشی از چرخه نامنظم بین‌سالانه، به نام چرخه انسو است. به طور معمول، دمای زمین در سال‌های ال‌نینو، گرم‌تر از حد میانگین و در سال‌های لانینا سردتر از حد میانگین است.

محققان هر چه بیشتر به این باور نزدیک می‌شوند که روند درازمدت گرمایش زمین، در حال از بین بردن این رویدادهای دوره‌ای طبیعی است. اگر عنوان گرم‌ترین سال، به سال ۲۰۲۰ تعلق گیرد شواهد جدیدی برای این دیدگاه به دست می‌آید. آنها می‌گویند که «سال ۲۰۲۰ با آنکه در وضعیت افزایش دمای ال‌نینو قرار نداشت، به قدری گرم بوده است که می‌تواند رکورد سال ۲۰۱۶ را پشت سر بگذارد.»

طبق تحلیل سازمان هواشناسی بریتانیا که هفته پیش انتشار یافت، سال ۲۰۲۱ نیز با آنکه سال لانینا است احتمال دارد یکی از گرم‌ترین سال‌ها باشد. محققان همچنین گوشزد کردند گرمایش زمین، که انسان عامل آن است، در حال کنار زدن اثر ال‌نینو و لانینا است.

آدام اسکیف استاد ارشد دانشگاه و رییس بخش پیش‌بینی‌های درازمدت سازمان هواشناسی بریتانیا می‌گوید: «به علت اثرگذاری وضعیت کنونی لانینا بعید است سال ۲۰۲۱ در جرگه سال‌های رکوردشکن قرار گیرد ولی گرمایش زمین باعث خواهد شد از سال‌های قبلیِ دارای وضعیت لانینا، مثل سال ۲۰۱۱ و سال ۲۰۰۰، خیلی گرم‌تر باشد.»

دکتر هاوسفادر افزود: «رصد سالانه تغییرات دما مهم است اما مهم‌تر آن است که اقلیم‌پژوهان به درک درستی از تغییرات درازمدت دما دست یابند.»

او می‌گوید: «دمای سال‌های اخیر، همان اندازه‌ای است که ۳۰ سال پیش الگوهای اقلیمی ما با دقت خیلی زیادی پیش‌بینی کرده بودند. روشن است که گرمایش اقلیم در حال رخ دادن است.»