هیئت وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی به رهبری امیرعبداللهیان در سفر به پاکستان درباره تحولات افغانستان گفت‌وگو کرده است. وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی در این سفر با شهباز شریف، نخست‌وزیر، بلاول بوتو زرداری، وزیر امور خارجه، روسای مجلس سنا و نمایندگان پاکستان دیدار کرده است. براساس بیاینه وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، در دیدار با نخست‌وزیر پاکستان مسائل مختلف منطقه‌ای و بین‌المللی ازجمله تحولات افغانستان مورد بحث قرار گرفته است.
بلاول بوتو زرداری، وزیر امور خارجه پاکستان، روز پنجشنبه ۱۲ مرداد (۳ اوت)، در کنفرانس خبری مشترک با امیرعبداللهیان در اسلام‌آباد، بر دوام همکاری در مورد افغانستان تاکید کرد. رسانه‌های وابسته به جمهوری اسلامی گزارش دادند که وزیر امور خارجه پاکستان گفته است: «درخصوص افغانستان نیز قرار شد همکاری دو کشور ادامه پیدا کند. همچنین در خصوص اسلام‌هراسی و همکاری در این خصوص رایزنی صورت گرفت.»
امیرعبداللهیان در این کنفرانس خبری گفت که هر گونه تحول در افغانستان، نخست بر همسایگان به‌ویژه ایران و پاکستان تاثیر می‌گذارد و موضوع افغانستان در دستور‌کار جدی مذاکرات آن‌ها با پاکستان قرار دارد. او بر ابتکار منطقه‌ای برای کمک به حل چالش افغانستان تاکید کرد.
جمهوری اسلامی مخالف حضور غرب در افغانستان است و خروج کامل نیروهای خارجی ازجمله آمریکا را یک دستاورد می‌داند. دستگاه‌های تبلیغاتی جمهوری اسلامی ادعا می‌کنند که آمریکا در افغانستان با شکست مواجه شده است و به همین دلیل بر حل چالش افغانستان به کمک کشورهای منطقه تاکید دارند.
جمهوری اسلامی ایران و پاکستان در دوران حکومت پیشین افغانستان، از طالبان حمایت مالی و تسلیحاتی کرده بودند و هر دو کشور از به قدرت رسیدن طالبان و پایان حضور نظامی ایالات متحده آمریکا و ناتو در افغانستان خوشحال بودند. بر‌خلاف طالبان، حکومت پیشین افغانستان از تیرگی روابط با جمهوری اسلامی پرهیز می‌کرد و مرزبانان حکومت پیشین افغانستان از درگیری مرزی با ایران جلوگیری می‌کردند و روابط مرزی مانند دوره کنونی طالبان پر‌تنش نبود.
در بیانیه وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی آمده است که امیرعبداللهیان بر تحکیم امنیت مرزی با پاکستان نیز تاکید کرده است. در این بیانیه ذکر شده است: «امیرعبداللهیان با اشاره به توافقات خوبی که در راستای تحکیم امنیت پایدار مرزی میان دو کشور به‌دست آمده است، تاکید کرد این توافقات و اجرای آن‌ها بستر مناسبی را برای توسعه همه جانبه روابط میان دو کشور فراهم خواهد کرد.»
همکاری مرزی میان جمهوری اسلامی و پاکستان در گفت‌وگوهای مقام‌های ارشد این دو کشور همواره مطرح شده است و این درخواست، پس از به قدرت رسیدن طالبان در اوت ۲۰۲۱ در افغانستان افزایش یافته است. افغانستان با پاکستان و ایران مرز طولانی و مشترک دارد. مرزبانان پاکستانی و طالبان، کنترل چندانی بر مناطق مرزی ندارند و به همین دلیل تروریست‌ها به‌راحتی میان دو کشور تردد می‌کنند.
جمهوری اسلامی هم از ورود احتمالی تروریست‌ها به‌ویژه شاخه خراسان دولت اسلامی (داعش) که در افغانستان و بخش‌هایی از پاکستان حضور دارد، نگران است. داعش جدی‌ترین تهدید برای منافع جمهوری اسلامی در افغانستان و کشورهای منطقه است و تهران امیدوار است که طالبان برای مبارزه با داعش اقدام کنند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
از سوی دیگر، پاکستان هم با شورش تروریست‌ها و تحریک طالبان پاکستانی (تی‌تی‌پی) مواجه است و این گروه‌ها طی هشت ماه گذشته خشونت و ناامنی را در این کشور به بالاترین سطح رسانده‌اند.
ایران و پاکستان میزبان بیشترین شمار مهاجران افغان‌اند و بخشی از این مهاجران از مسیرهای غیرقانونی وارد این دو کشور شده‌اند. تهران و اسلام‌آباد می‌توانند تجربه‌هایشان را در راستای مقابله با ورود مهاجران غیرقانونی افغانستان با هم به اشتراک بگذارند تا از فشار بیشتر بکاهند.
هیچ کشوری حکومت طالبان را به رسمیت نشناخته است، اما کشورهای پاکستان و قطر نفوذ زیادی بر این گروه دارند. تهران می‌خواهد که از نفوذ پاکستان بر طالبان و کمک برای کاهش بحران انرژی برق، گاز و نفت در پاکستان، اهرم فشاری بر طالبان داشته باشد. این در حالی است که جمهوری اسلامی در دوران حکومت پیشین افغانستان، از شورای هلمند طالبان حمایت می‌کرد، اما حالا گفته می‌شود که برای گسترش و تحکیم روابط با دفتر ملا هیبت‌الله، رهبر طالبان در قندهار اقدام کرده است.
جمهوری اسلامی می‌خواهد سطح نفوذش را در میان رده‌های مختلف طالبان گسترش دهد تا بتواند منافع خود را تامین کند.
بخشی از آب‌های رودخانه‌های افغانستان، به ایران و پاکستان سرازیر می‌شود و افغانستان در موضع بالادست آبی قرار دارد و این موضوع اهرم فشاری در اختیار افغانستان قرار داده است. تهران و اسلام‌آباد، هر دو با حکومت‌های پیشین افغانستان بر سر حقابه مشکلاتی داشتند، البته با روی کار آمدن حکومت طالبان، تنش با جمهوری اسلامی درباره حقابه هیرمند به بالاترین سطح رسیده است.
جمهوری اسلامی تلاش می‌کند که پاکستان را درخصوص حقابه با خود همگام کند، تا فشار بیشتری بر طالبان وارد کند و حقابه هیرمند تامین شود. اما طالبان تاکنون از تنش لفظی با پاکستان درباره حقابه جلوگیری کرده‌اند.
طالبان به ایران می‌گویند که آب در سدهای کجکی و کمال‌خان در مسیر رودخانه هیرمند به اندازه کافی وجود ندارد تا به خاک ایران برسد، اما جمهوری اسلامی این موضوع را نمی‌پذیرد و تأکید دارد که باید به هیئت ایرانی اجازه داده شود که از سد کجکی بازدید کند، تا میزان آب و ادعای خشکسالی را بررسی کند.
علی سلاجقه، رئیس سازمان محیط‌زیست ایران، روز چهارشنبه ۱۱ مرداد، گفته بود که طالبان در سال جاری فقط ۱۵ میلیون مترمکعب آب از حقابه ۸۵۰ میلیون مترمکعبی ایران را رها کرده‌اند. او افزوده بود که طالبان درخواست برگزاری نشست با مقام‌های جمهوری اسلامی ایران در مورد حقابه هیرمند را چند بار رد کرده‌اند.
حدود دو سال از حکومت طالبان در افغانستان می‌گذرد و در این مدت جمهوری اسلامی با طالبان دوستانه برخورد کرده است؛ هر چند که نیروهای مرزی طالبان چندین بار در استان‌های نیمروز و هرات با مرزبانان ایرانی درگیر شدند.
جمهوری اسلامی افزون بر اینکه با طالبان در تماس و تعامل است، اما اهرم‌های فشاری همچون جمعیت چند میلیونی مهاجران، اسکان مقام‌ها و نظامیان حکومت پیشین، وابستگی شدید افغانستان به ترانزیت و موارد دیگر را در مقابل طالبان در اختیار دارد.
